دست چپ بالا به مناسبت ۲۲مرداد روز جهاني چپ دست‌ها

روز ۱۳ اوت برابر با ۲۲ مرداد به نام روز جهاني چپ‌دست‌ها نامگذاري شده‌است. نام اين روز در سال ۱۹۷۶ برابر با ۱۳۵۵ خورشيدي پيشنهاد شد و به تصويب رسيد.

دليل نامگذاري اين روز، انتقاد از اين است که تمامي ابزارها و امکانات براي راست دست ها طراحي شده اند( مانند صندلي هاي يک دسته، صندلي راننده در خودروها، قانون هاي راهنمايي رانندگي، ميزهاي پر کردن فرم در بانک ها و اداره ها و...) و چپ دست ها را مجبور به کاربرد از دست راست مي کنند.

همچنين يکي از هدف هاي اين روز پيکار با باورهاي خرافاتي درباره چپ دست هاست.

چپ‌دستي به معناي گرايش طبيعي افراد در به‌کارگيري از دست چپ براي انجام کارهاي گوناگون و به‌ويژه نوشتن است. پژوهش هاي گوناگون نشان مي‌دهد که در جامعه هاي گوناگون، ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعيت، راست‌دست و ديگران چپ‌دست هستند. درصد بسيار کمي نيز توانايي به کار بردن هر دو دست را دارند.

قيچي، در بازکن، ماوس رايانه و خيلي چيزهاي ديگر در اطراف ما وجود دارند که براي استفاده از آن‌ها کافي است دستمان را به سمتشان دراز کنيم. ولي خيلي‌ها براي استفاده از همين وسايل دچار مشکل هستند. نه به‌خاطر اين‌که نقصي داشته باشند بلکه به‌خاطر اين‌که در اقليت هستند؛ گاهي يادمان مي‌رود که بعضي از همکاران، همکلاسي‌ها، دوستان و فاميل‌هاي ما بر خلاف ما با دست چپ کارهايشان را انجام مي‌دهند. معمولا مجبور مي‌شوند خود را با شرايط موجود تطبيق دهند، يا با صرف وقت و هزينه شرايط را با خودشان هماهنگ کنند. وقتي با افراد چپ دست در مورد امکانات موجود براي آن‌ها صحبت مي‌کنيم گله‌هاي زيادي دارند. فردا روز جهاني چپ دست‌هاست و ما به همين مناسبت اين صفحه را به آن‌ها تقديم مي‌کنيم.

چرا چپ! چرا راست!

اکثر مردم فکر مي‌کنند تنها کساني که با دست چپ مي‌نويسند يا غذا مي‌خورند؛ چپ دست هستند. ولي اين يک اشتباه است بسياري از چپ دست‌ها به دلايلي مجبور شده‌اند که از دست راست براي انجام کارهايشان استفاده کنند و گاهي حتي خودشان هم نمي‌دانند که يک چپ دست محسوب مي‌شوند. علت چپ دست بودن هنوز هم به صورت يک راز است و هيچ جواب قطعي براي اين سوال که چرا بعضي از افراد چپ دست هستند و بعضي راست دست، يافت نشده ‌است؛ ولي نظريه‌هاي زيادي در اين رابطه وجود دارد. مثلا وجود ژن‌هايي خاص در افراد چپ دست يا موارد وراثتي و محيطي که در رشد جنين مؤثر است.

تفاوت‌هاي چپي و راستي

خوب است بدانيد در رفتار افراد چپ دست و راست دست تفاوت‌هاي بسياري وجود دارد. در افراد راست دست بخش چپ مغز کار کنترل سرعت عمل و زبان را بر عهده دارد و سمت راست مغز مسئول کنترل احساسات است؛ ولي در افراد چپ دست اين موضوع برعکس است. البته علاوه بر اين، افراد چپ دست از تعامل بيشتري بين دو نيم کره مغزشان برخوردار هستند که اين امر باعث مي‌شود در مواردي مثل يادگيري زبان، ورزش و عکس العمل‌هاي احساسي از راست دست‌ها قوي‌تر باشند.

از رنجي که مي‌بريم

در گذشته چپ دست‌ها با مشکلات زيادتري نسبت به امروز مواجه بودند. در فرهنگ‌هاي قديم به خصوص در اروپا چپ دستي را يک نوع نحوست مي‌دانستند. مادران، کودکان چپ دست خود را مجبور مي‌کردند که با دست راست کارهايشان را انجام دهند که اين موضوع باعث ايجاد هيجانات اضافي و گاهي مشکلات روحي در کودکان مي‌شده. متاسفانه در ايران هم بعضي از خانواده‌ها با کودکان چپ دستشان درست رفتار نمي‌کنند و در مواردي مثل غذا خوردن و نوشتن بچه‌ها را مجبور به استفاده از دست راست مي‌کنند. البته امروز چپ دستان خيلي کم‌تر با مشکلاتي از اين قبيل مواجه هستند ولي هنوز هم مشکلات و کمبودهاي زيادي دارند که بعضي از آن مشکلات، به علت وجود اکثريت راست دست‌ها در ادارات، کارخانه‌ها، دانشگاه‌ها، مدارس و... به فراموشي سپرده شده است.

مشکلي که بعضي از چپ دست‌ها از آن گفتند؛ دست دادن و روبوسي کردن با ديگران است. مثلا وقت دست دادن، دو نفر دست مشابه‌شان را بالا نمي‌آورند يا هنگام روبوسي کردن در انتخاب گونه اول، براي بوسيدن دچار اشتباه شده و بيني‌هايشان به هم برخورد مي‌کند.

دانشجويي به نام «علي» مي‌گفت: «امکانات در دانشگاه براي چپ دست‌ها خيلي کم است. بزرگ‌ترين مشکل ما صندلي‌هاي دانشگاهي است که اکثر آن‌ها براي راست دست‌ها طراحي شده‌اند. من مجبورم در موقع امتحان يا کلي اين طرف و آن‌طرف بروم تا يک صندلي چپ دست پيدا کنم يا 2 تا صندلي را کنار هم بگذارم و روي يکي بنشينم و روي ديگري بنويسم. تازه مشکلات ديگري هم وجود دارد؛ مثلا کار با دوربين عکس برداري، وسايل نقشه‌کشي و خيلي وسايل ديگر براي من مشکل است.»

يک دکتر جراح که از قضا چپ دست بود؛ مي‌گفت: «در اتاق‌هاي جراحي وسايل استريل را بر اساس الگوي راست دستان مي‌چينند و اين موضوع کار را براي جراحان چپ دستي که ابتداي کار حرفه‌اي خود را تجربه مي‌کنند کمي سخت کرده است.»

به سراغ يک کارمند چپ دست که رفتيم به ما اين‌طور گفت: «فضاي ميزهاي کاري براي من نامناسب است و من در استفاده از رايانه معمولا با مشکل مواجه هستم و بايد جاي ماوس خودم را عوض کنم. همچنين چند بار در غذا خوري محل کارم اشتباها نوشابه نفر سمت چپ خودم را خوردم و از اين دست اتفاق‌ها برايم زياد پيش آمده‌است.»

يک نوجوان چپ دست که تازه کنکور را پشت سر گذاشته بود مي‌گفت: «من قبل از کنکور بيشتر از هر چيز استرس داشتم که شايد بروم سر جلسه و صندلي مناسب برايم آن‌جا نباشد. آخر قبل از کنکور بچه‌ها کلي برايم اتفاقات از اين دست را تعريف کرده ‌بودند. البته وقتي رفتم و به صندلي‌ام رسيدم يک نفس راحت کشيدم.»

خانه‌دارها هم از کم‌بودن وسايل خانه مخصوص چپ دست‌ها مثل قيچي، درباز کن، سينک ظرف‌شويي و... گله‌ داشتند.

ستاره‌هاي چپ دست

تقريبا 13 درصد جمعيت جهان را چپ دست‌ها تشکيل داده‌اند اما جالب است بدانيد چهره‌‌هاي بسيار مشهور و تأثير‌گذاري در تاريخ بوده و هستند که ما از چپ دست بودن بعضي از آن‌ها بي‌خبريم.

در علم

افلاطون، ارسطو، نيچه، اسحاق نيوتن، آلبرت اينشتين، هلن کلر، چارلز داروين و...

در ادبيات، موسيقي و نقاشي

بتهوون، باخ، لئوناردو داوينچي، ميکل‌آنژ، پيکاسو، شکسپير، جبران خليل جبران و در بين ايراني‌ها جلال آل احمد، قيصر امين‌پور، مجيد درخشان (آهنگ‌ساز و نوازنده سه‌تار) و...

در ورزش

پله، روماريو، مارادونا، ليونل مسي، رافائل نادال و در بين ايراني‌ها کريم باقري، عليرضا نيکبخت واحدي، مهرزاد معدنچي، ميثم منيعي، محسن خليلي و...

در اقتصاد و سياست

ابن خلدون، اسکندر مقدوني، گاندي، ژوليوس سزار، ناپلئون، ارنستو چه‌گوآرا، فيدل کاسترو، بيل گيتس و...

در سينما

چارلي‌ چاپلين، کيم ‌نواک، رابرت دنيرو، نيکول کيدمن، تام‌کروز، آميتا پاچان، بروس ويليس و در بين ايراني‌ها لاله اسکندري، حميد جبلي، زيبا بروفه، بهنوش بختياري، حامد کميلي، مرجان محتشم،‌ هانيه توسلي و...